مقایسه HDD و SSD؛کدام یک بهتر است؟

بیشتر لپتاپ‌ها و نوت‌بوک‌های امروزی از حافظه SSD برای بوت کردن یا راهاندازی سیستم استفاده می‌کنند. . درمورد PCها هم همین‌طور است، مگر در بعضی مدل‌های ارزان‌تر که از تکنولوژی قدیمی‌تری برخوردار هستند. در بعضی موارد هم PC با هر دو تکنولوژی ارائه می‌شود، به این صورت که SSD در جایگاه راه‌انداز و برای بوت شدن دستگاه استفاده می‌شود و یک HDD یا هارد دیسک با ظرفیت بیشترهم به عنوان مکمل ذخیره‌سازی روی سیستم نصب می‌شود.

اما اگر بخواهید فقط یکی از این دو را انتخاب کنید، چه؟ بیایید ابتدا به تفاوت‌های این دو فناوری  نگاهی کنیم بعد مزایا و معایب هرکدام را برای کمک به تصمیم گیری بهتر کنار هم بگذاریم

تعریف HDD و SSD

وقتی می‌گوییم هارددیسک یک نوع سیستم ذخیره‌سازی اساسی و غیر فرار روی دستگاه است، یعنی اطلاعات آن، برخلاف داده های ذخیره شده در RAM، هنگام خاموش کردن سیستم، از بین نمی روند. هارد دیسک اصولاً شامل یک پلاتر فلزی با پوشش مغناطیسی است که داده های شما را ذخیره می کند، و فرقی ندارد این داده‌ها فیلم و عکس باشند یا سایر داده‌های تخصصی یا عمومی. در هارددیسک‌ها یک هد (سوزن‌مانند) متصل به انتهای یک بازو با چرخش پلاتر به داده‌ها دسترسی می‌یابد.

SSD هم درواقع همان عملکرد هارد را انجام می دهد، با این تفاوت که داده ها، در تراشه‌های فلش مموری (flash-memory chips) ذخیره می شوند که حتی در صورت قطع جریان برق هم، اطلاعات را حفظ می‌کند. این تراشه‌ها (که غالباً “NAND” نامیده می شوند) با تراشه‌های به کار رفته در فلش‌مموری‌های  USBخور متفاوت بوده و معمولاً سریع تر و مطمئن ترند. به همین دلیل است که SSDها گران تر از درایوهای USB با همان ظرفیت هستند.

SSDها اکثراً خیلی کوچکتر از HDDها هستند، بنابراین انعطاف پذیری بیشتری در طراحی کامپیوتر به تولیدکننده می دهند. SSDها می توانند به راحتی در اسلات  PCIe نصب شوند یا حتی بطور مستقیم روی مادربرد قرارگرفته و جایگزین هارد دیسک های ۲.۵ یا ۳.۵ اینچی باشند پیکربندی‌ (configuration)ای که امروز در لپتاپ‌ها یا دسکتاپ‌های پیشرفته استفاده می‌شود.

البته ناگفته نماند که بحث ما اصولاً درباره درایوهای اینترنال است، اما تقریباً همه مواردی که گفته می‌شود درمورد درایوهای اکسترنال هم صادق است.

تاریخچه HDD  و SSD

از لحاظ تاریخی، هارددیسک یک تکنولوژی نسبتاً قدیمی به حساب می‌آید. عکسهای معروفی ازسال ۱۹۵۶ هست که نشان می‌دهد هارددیسک IBM 650 RAMAC شامل۵۰ پلاتر به عرض ۲۴ اینچ برای ذخیره‌سازی فقط ۳.۷۵ مگابایت داده بود. فرض کنید یک فایل MP3 128Kbps امروزی را در اتاقی به بزرگی دو یخچال صنعتی ذخیره کنیم. امروز تصورش هم خنده‌دار است. اما این یک واقعیت است که در گذشته نه چندان دور تکنولوژی روز دنیا بوده!

مقاله مرتبط:

همه آنچه باید از تکنولوژی هارددیسک ها بدانید!

در اوایل دهه ۱۹۸۰ فرم استاندارد هارد در PCها ۵.۲۵ اینچ  بود، که خیلی زود جای خود را به هاردهای ۳.۵ اینچی در دسکتاپ و ۲.۵ اینچی در نوت‌بوک داد که امروزه برای ما کاملاً شناخته شده است.

درایوهای ۲.۵ و ۳.۵ اینچیِ امروزی عمدتاً از رابط‌های SATA  استفاده می کنند، درحالیکه بسیاری از SSDهای اینترنال پرسرعت اکنون به جای آن از رابط  پرسرعت‌تر PCIe استفاده می کنند. ظرفیت ها از چند مگابایت به چند ترابایت رشد کرده که این یعنی بیشتر از یک میلیون برابر افزایش داشته است. امروزه هارددیسک‌های ۳.۵ اینچی با ظرفیت بیشتر از ۱۰ ترابایت در دسترس هستند.

SSDها در مقابل، تاریخچه کوتاه‌تری دارند، اگرچه ریشه‌های آنها به چندین دهه قبل برمی‌گردد. تکنولوژی‌هایی مثل حافظه حباب مغناطیسی (bubble memory) مدت کوتاهی پس از ورود، در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ فراموش شدند. فلش مموری‌های امروزی هم درواقع گسترش همان ایده اولیه بودند، چون برای نگهداری داده هایی که روی آن ذخیره می کنید به برق مداوم نیاز ندارد. اولین درایو های اصلی که ما آنها را به اسم SSD می شناسیم در اواخر دهه ۲۰۰۰ در زمان افزایش نت‌بوک‌ها شروع به ظهور کردند. تراشه های SSD موجود در این لپتاپ‌ها برای همیشه به مادربرد لحیم می شدند.

با توانمندتر شدن نت‌بوک ها و لپ تاپ‌های فوق سبک، ظرفیت SSDها هم افزایش پیدا کرد و بالاخره بر روی فرم فاکتور نوت بوک ۲.۵ اینچی استانداردسازی شد. به این ترتیب می توانید یک هارددیسک ۲.۵ اینچی را از لپ تاپ یا دسکتاپ خود بیرون بیاورید و به راحتی آن را با SSD جایگزین کنید.

با گذشت زمان، فرم فاکتورهای جمع و جورتر SSD مثل کارت حافظه mSATA Mini PCIe و فرمت M.2 SSD (در انواع SATA و PCIe) ظهور پیدا کردند. فرمت  M.2 از طریق دنیای SSD لپ تاپ به سرعت گسترش یافته است و امروزه SSD هایی که هنوز از فرم فاکتور ۲.۵ اینچی استفاده می کنند بیشتر برای ارتقا رایانه های رومیزی و لپ تاپ های قدیمی تر هستند.

مزایا و معایب SSD و HDD

هارددیسک ها هنوز در سیستم های ارزان و قدیمی به کار می‌روند، اما SSD در سیستم‌های پیشرفته‌ای مثل Apple MacBook  تبدیل به یک قاعده شده‌اند و دیگر در آنها از هارددیسک‌، حتی به عنوان یک آپشن قابل تنظیم هم استفاده نمی‌شود. اما PCها و لپتاپ‌های ارزان‌قیمت، حداقل تا چند سال آینده به ارائه HDD  ادامه خواهند داد.

گفتیم، هر دو حافظه SSD و هارددیسک کارهای یکسانی می‌کنند از جمله بوت کردن سیستم و دخیره‌سازی برنامه‌های کاربردی و فایل‌ها. پس چه تفاوت مهمی بین آنها هست؟ چه خصوصیات منحصربفردی در هریک از آنها وجود دارد؟ و در کجا یکی بر دیگری ترجیح داده می‌شود؟

۱. مقایسه قیمت‌ها

SSDها اصولاً گرانتر هستند. یک هارد اینترنال ۲.۵ اینچی ۱ ترابایتی بین ۴۰ تا ۶۰ دلار قیمت دارد، اما، ارزان ترین SSD با همان ظرفیت از حدود ۱۰۰ دلار شروع می‌شود. اگر به هارد دیسک های ۳.۵ اینچی با ظرفیت بالا نگاه کنید ، اختلاف قیمت بیشتر هم می‌شود. به عنوان مثال، یک هارددیسک ۳.۵ اینچی ۱۲ ترابایتی که حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ دلار به فروش می رسد، می‌تواند هزینه هر گیگابایت را به زیر ۳ سنت برساند.

از آنجا که هارددیسک ها از فناوری قدیمی‌تری برخوردارند، احتمالاً در آینده نزدیک ارزانتر هم  خواهند شد. اگرچه فاصله قیمت هر گیگابایت بین هارد دیسک ها و SSDهای رده‌پایین در حال کم شدن است، با اینحال این هزینه بیشتر برای SSD ممکن است قیمت سیستم شما را از بودجه بالاتر ببرد.

۲. مقایسه ظرفیت‌ها

SSDهای مصرفی بندرت در ظرفیت‌های بیشتر از ۲ ترابایت یافت می‌شوند و معمولاً هم گران هستند. اما احتمال آنکه یونیت‌های ۵۰۰ گیگابایتی تا ۱ ترابایتی را به عنوان درایوهای اصلی در سیستم‌ها پیدا کنید بیشتر است. امروزه ظرفیت هارددیسک لپتاپ‌های پیشرفته حدااقل ۵۰۰ گیگابایت درنظر گرفته می‌شود، اما به دلیل صرفه اقتصادی، این میزان را در لپتاپ‌های قیمت پایین مبتنی بر SSD  به ۱۲۸ یا ۲۵۶ گیگ رسانده‌اند. تولیدکنندگان محتوا، به درایوهای ۱ ترابایت تا ۸ ترابایتی که در سیستم های پیشرفته موجودند، بیشتر نیاز دارند. مسلماً، هرچه ظرفیت ذخیره‌سازی بیشتر باشد، می توانید مواد بیشتری را در کامپیوتر خود نگه دارید. فضای ذخیره سازی ابری (Cloud-based storage) ممکن است برای فایل‌هایی که قصد دارید در میان تلفن های هوشمند ، تبلت و رایانه شخصی خود به اشتراک بگذارید خوب باشد، اما فضای ذخیره سازی محلی هزینه کمتری دارد و شما کافی است فقط یک بار آن را بخرید، نه اینکه بارها برای خرید اشتراک آن هزینه کنید.

۳. مقایسه سرعت‌ها

سرعت، همان جایی است که SSDها در آن می‌درخشند. یک کامپیوتر مجهز به SSD در کمتر از یک دقیقه و غالباً، فقط در چند ثانیه راه‌اندازی (بوت) می‌شود. هارددیسک‌ها اما، معمولاً سرعت پایین‌تری دارند. در مجموع یک کامپیوتر یا لپتاپ مجهز به SSD سریعتر بوت می‌شود، سریعتر برنامه ها را راه‌اندازی و اجرا می‌کند و و فایل‌ها را نیز سریعتر منتقل می کند. فرقی نمی کند که از کامپیوتر برای سرگرمی استفاده کنید یا اهداف شغلی یا تحصیل و درس و مدرسه، در هر صورت سرعت بیشتر، می‌تواند تفاوت بین به موقع تمام کردن و تأخیر باشد!

یک مسئله دیگر درمورد هارددیسک‌ها، مشکل تکه‌تکه شدن (fragmentation) اطلاعات است. گاهی اطلاعات یک فایل، پراکنده یا تکه‌تکه می‌شوند. این حالت هنگام پاک شدن فایل‌های قبلی و اضافه کردن فایل‌های جدید ایجاد می‌شود. به این شکل که اگر فایل جدید بزرگتر از فضای موجود باشد، سیستم مجبور می‌شود بخش اضافه آن را در جای دیگری بنویسد. هنگام خواندن این اطلاعات بدلیل پراکندگی محل ثبت داده‌ها روی هارد، زمان بیشتری طول می‌کشد تا اطلاعات بهم ربط داده و یکجا خوانده شوند. با اینکه این مشکل با روش های خاصی به حداقل رسیده یا با کمک نرم‌افزارهایی قابل حل است، اما بهرحال وجود دارند. درحالیکه ماهیت SSDها به شکلی است که چنین مشکلی در آن پیدا نمی‌شود درنتیجه عملکرد سریعتری دارد.

۴. مقایسه امنیت و دوام

SSD فاقد قطعات متحرک است، بنابراین در صورت افتادن کیف لپ تاپ یا لرزش سیستم هنگام کار، اطلاعات شما را ایمن نگه می‌دارد. اما برخلاف SSD هارددیسک‌ها دارای قطعات متحرکی هستند که حتی هنگام خاموش بودن سیستم هم احتمال آسیب دیدن درآنها بیشتر است. بنابراین اگر روی امنیت تجهیزات سخت‌افزاری خود حساسیت زیادی دارید در اینجا هم ‌SSD به شما توصیه می‌شود.

۵. مقایسه فرم فاکتورها

از آنجا که ساختار هارددیسک‌ها وابسته به پلاتر چرخان است، تولیدکنندگان امکان محدودی برای کوچکتر کردن آنها دارند. مثلاً سالها پیش، یک ابتکار برای تولید هارددیسک های کوچک چرخشی ۱.۸ اینچی بروز کرد ، اما آن هم نتوانست از ۳۲۰ گیگ فراتر برود در نتیجه متوقف شد.

SSDها چنین محدودیتی ندارند، در نتیجه  هرچه جلوتر می‌رویم شاهد کاهش حجم آنها هستیم. SSDها اکثراً در اندازه‌های ۲.۵ اینچی در دسترس‌اند، اما این فقط بخاطر جای‌گیری راحت در محفظه های درایو سیستم‌های موجود است وگرنه آنها روزبه روز به سمت فرم فاکتور M.2 حرکت می‌کنند و در ابعاد بسیار ظریف با طول ۴۲ میلی‌متر ، ۶۰ میلی‌متر ، ۸۰ میلی‌متر و ۱۲۰ میلی‌متر تولید می‌شوند.

۶. مقایسه سروصدا (noise)، قدرت و طول عمر

حتی بی صداترین هارد هم هنگام استفاده مقداری سر و صدا ایجاد می‌کند. (پلاترها می‌چرخند و بازوی خواندن، عقب و جلو می شود.) هارددیسک های پرسرعت‌تر سروصدای بیشتری هم تولید می‌کنند. اما SSDها چون غیرمکانیکی هستند اصولاً سروصدایی تولید نمی‌کنند.

بعلاوه، چون SSD نیازی به صرف برق برای چرخاندن پلاتر از حالت سکون ندارد، در نتیجه، هیچ یک از انرژی‌های مصرف شده توسط SSD به عنوان اصطکاک یا سر و صدا هدر نمی رود، درنتیجه کارایی بالاتری دارد، و منجر به کاهش هزینه انرژی در دسکتاپ یا سرور و استفاده مفیدتر از باتری لپتاپ یا تبلت می‌شود.

مسئله دیگر مقایسه طول عمر این دو است. درست است که  SSDها نیز به مرور زمان فرسوده می‌شوند اما ابزارهای متعددی می‌توانند پایان عمر آن را اطلاع دهند. ضمن اینکه به لطف دستور TRIM می توان تعداد سلو‌ل‌های موجود در یک بانک حافظه را بارها نوشت و پاک کرد، فناوری‌ای که بطور پویا چرخه خواندن/ نوشتن را بهینه می‌کند. درمقابل هارددیسک‌ها خیلی زودتر با استفاده مداوم فرسوده می شوند، چراکه از روش های ضبط فیزیکی/مکانیکی استفاده می کنند.

مقایسه کلی:

پس تا اینجا فهمیدیم، هارددیسک‌ها از نظر قیمت و ظرفیت بصرفه‌ترند. اما اگر قیمت و حجم حافظه اهمیت یا اولویت ندارد، بلکه سرعت بیشتر، عملکرد بهتر و بدون نویز مهمتر است، قطعاً SSD بهترین گزینه است. خب با همه این تفاسیر کدامیک از این دو برای کار شما مناسب‌تر است؟ SSD، HDD، یا ترکیبی از هر دو؟ یکبار دیگر کاربرد هر کدام را با هم مرور می‌کنیم تا ببینیم کدام حافظه برای کدام کار مناسبتر است؟

اگر به مولتی مدیا و فیلم و ویدئو علاقه زیادی دارید، اگر متخصص گرافیک یا ادیتور هستید و اگر بدنبال صرفه جویی در هزینه هستید ولی حجم زیادی حافظه احتیاج دارید، بهتر است از HDDها استفاده کنید. چون با توجه به حجم زیادی که در اختیارتان قرار می‌‌دهد، کاملاً مقرون بصرفه است. علاقه مندان به استفاده از مالتی مدیا و بارگیری های سنگین و فیلم‌بازها به فضای بیشتری احتیاج دارند پس به راحتی می‌توانند با یک هارددیسک به ۸ ترابایت یا فضای بسیار بیشتری دست پیدا کنند.

اگر به واسطه شغل خود دائم در سفر و جابجایی هستید و نمیخواهید در این جابجایی به لپتاپ موجود در کیفتان ضربه یا آسیبی وارد شود، بهتر است ازSSD  به عنوان حافظه استفاده کنید. اگر سرعت بالا و پردازش سریع در نرم‌افزارها لازمه کار شما است باز هم SSD بهترین پیشنهاد برای شماست.

گرافیست‌ها و مهندسان اگر برای کار خود به حجم بالای حافظه احتیاج دارند، اما سرعت بالا هم به همان اندازه برایشان مهم است، پس این گروه هم حتماً باید از یک حافظه  SSDدر سیستم خود استفاده کنند. در واقع این کاربران کاندیدای اصلی سیستم‌های دو درایوی (dual-drive systems) هستند.

آهنگسازان و نوازندگان که هنگام ضبط موسیقی نمی‌خواهند نویز یا صدای اضافه‌ای از هارد وارد ضبط شود هم  باید سراغ SSDهای بسیار بیصدا بروند.

درایوهای ترکیبی  (Hybrid) و سیستم های دو درایوی

اواسط دهه ۲۰۰۰، بعضی از تولیدکنندگان هارددیسک ، از جمله Samsung و Seagate، این نظریه را مطرح کردند که اگر چند گیگابایت تراشه فلش به یک هارددیسک اضافه شود، می توان یک درایو به اصطلاح “ترکیبی” یا “هیبریدی” را ارائه داد. با این کار می‌توان هم ظرفیت بالای هارددیسک را داشت هم عملکرد سریع و بهتر SSD، قیمت نیز تنها کمی بالاتر از هارد معمولی خواهد بود. به این ترتیب نیاز افرادی که، هم به ذخیره سازی زیادی احتیاج  دارند و هم به زمان سریع بوت شدن، برطرف خواهد شد. اما  از آنجا که درایوهای هیبریدی محصولاتی ترکیبی و بینابینی هستند، لزوما جایگزین هارددیسک‌های اختصاصی یا SSD نمی‌شوند.

راه حل بهتر برای بسیاری از افراد، سیستم دودرایوی است. در این حالت، شرکت سازنده کامپیوتر یک SSD را به عنوان درایو اصلی (C:) برای سیستم عامل و برنامه ها نصب می‌کند و یک هارددیسک چرخان با ظرفیت بیشتر را برای ذخیره فایل ها اضافه می کند. این مدل از لحاظ تئوری خوب کار می‌کند. در عمل اما، شما باید مطمئن شوید که حجم SSD بیش از حد کوچک نیست. ویندوز خودش فضای زیادی را روی درایو اصلی اشغال می کند و برخی از برنامه ها روی درایوهای دیگر قابل نصب نیستند. به نظر ما ، ۲۵۶ گیگابایت حداقل اندازه عملیاتی C: امروزه برای استفاده عمومی است، اگر چاره‌ای ندارید ۱۲۸ گیگابایت قابل اجرا است. نیاز به فضای زیاد برای نصب دو نوع درایو روی سیستم باعث می شود این ایده تنها در شاسی دسکتاپ‌ها و سایر کامپیوترهای کلاسیک و لپتاپ‌های بزرگ عملی باشد.

آینده مموری‌ها

معلوم نیست که SSD ها کاملاً جایگزین هارددیسک‌های سنتی خواهند شد یا خیر، خصوصاً با فضای ذخیره‌سازی ابری مشترک که روز به روز در حال پیشرفت است. اگرچه قیمت SSDها در حال پایین آمدن است، اما قیمت آنها برای جایگزینی کامل ترابایت داده‌هایی که برخی کاربران در کامپیوترهای شخصی خود برای ذخیره سازی انبوه دارند و نیازی هم به سرعت بالا ندارند، بسیار گران است. فضای ذخیره سازی ابری هم البته رایگان نیست: تا زمانی که فضای ذخیره‌سازی شخصی در اینترنت می خواهید، همچنان باید پول بدهید. ذخیره سازی محلی هم از بین نمی رود تا زمانی که اینترنت بی سیم قابل اعتماد در همه جا در دسترس باشد، از جمله در هواپیما و خارج از بیابان. البته، تا آن زمان ، ممکن است چیز بهتری جایگزین شود!