تفاوت uefi و legacy | تبدیل uefi به legacy بایوس چیست؟

تفاوت UEFI و legacy BIOS – آیا بایوس Bios بزودی خواهد مرد؟ اینتل اعلام کرده که قصد دارد تا سال ۲۰۲۰ بایوس را با UEFI در تمامی تراشه های خود جایگزین کند. اما UEFI چیست و فرق UEFI و legacy BIOS در چیست؟

هر دو نرم­ افزار سطح پایین هستند و قبل از آنکه اپریشن سیستم  کامپیوتر شما را بوت کند در زمان روشن کردن سیستم آغاز به کار می کنند و در نهایت اپریشن سیستم راه اندازی میشود، کامپیوترهای جدید از فریمور UEFI بجایBIOS سنتی استفاده می­کنند و UEFI یک راه­ حل مدرنتر است که از هارد داریوهای بزرگتر حمایت می­کند، زمان بوت سریعتری دارد، ویژگی­های امنیتی بیشتری دارد، و گرافیک بهتر و میتوانید با ماوس با آن کار کنید و راحتی عمل بیشتری دارد.

اما درگر فرق UEFI و legacy BIOS : ما در رایانه­ های شخصی جدیدتر را مشاهده می کنیم که از UEFI استفاده می کنند اما  هنوز به  “BIOS” اشاره می­کنیم و این به آن دلیل است که از گیج شدن افرادی که از BIOS کامپیوترهای سنتی استفاده کرده­ اند، جلوگیری شود. حتی اگر کامپیوترتان به اصطلاح از  “BIOS” استفاده می­کند، رایانه­ های شخصی مدرنی که امروز شما خریده­ اید تقریبا بطور قطع با فریمور UEFI به جای یک BIOS ساخته شده ­اند. در زیر به مقایسه این دو خواهیم پرداخت:

BIOS چیست؟

BIOS  مخفف سیستم ورودی- خروجی بنیادی  Basic Input-Output system است. این نرم ­افزار سطح پایین است که در یک تراشه ای بر روی مادربرد کامپیوتر شما ساکن است. انواع بایوس را می توان در مادربرد مشاهده نمود. BIOS  زمانیکه کامپیوتر شما راه ­اندازی می­شود، بارگذاری می­شود و BIOS مسئول بیدار کردن اجزای سخت­ افزاری کامپیوترتان از خواب است و تضمین می­کند که آنها درست کار می­کنند، و پس از آن بوت لودر بوتهای ویندوز و یا هر سیستم عامل دیگری که نصب کرده ­اید، اجرا می­شود.

شما می­توانید تنظیمات مختلفی را در صفحه تنظیمات BIOS پیکربندی کنید. تنظیماتی مانند پیکربندی سخت­ افزار کامپیوترتان، زمان سیستم، و ترتیب بوت شدن در اینجا واقع شده است. شما می­توانید به این صفحه نمایش با فشار دادن یک کلید خاص  در زمان بوت شدن کامپیوترتان دسترسی داشته باشید (کلیدها بر روی کامپیوترهای مختلف، متفاوت است، اما اغلب کلیدهای Esc ، F2، F10، و یا Delete هستند). پس از اعمال تغییرات بر روی تنظیمات بایوس و آن تغییرات بر روی حافظه آن ذخیره میشود و یک باطری بک آپ آن تنظیمات را نگه داری می کند. بدیهی است اگر باطری بک آپ مادربرد شما خراب یا عمرش به پایان برسد تنظیمات شما ازبین خواهند رفت و سیستم به تنظیمات دیفالت خود برمیگردد. هنگامیکه شما کامپیوترتان را بوت می­کنید، BIOS کامپیوترتان را با آن تنظیماتی که شما انجام داده اید و ذخیره کرده اید پیکربندی می­کند.

بایوس از طریق POST یا Power-On Self Test  قبل از بوت شدن سیستم عاملتان، خود را می­ آزماید. بایوس چک می­­کند که آیا پیکربندی سخت ­افزار معتبر و درست است و سخت افزارها به درستی کار می کنند یا نه. اگر چیزی اشتباه باشد، شما یک پیغام خطا می­بینید و یا یک سری بوق های خاص کد بندی شده بایوس را می­شنوید. شما میتوانید این بوق های خاص بایوس مادربرد را در کتابچه راهنمای کامپیوترتان پیدا کنید.

زمانیکه کامپیوترتان بوت می­شود ( بعد از اتمام ارسال POST ها) بایوس به دنبال  یک مستر بوت رکورد، یا MBR می گردد، که در دستگاه بوت کننده کامپیوترتان ذخیره شده است ( این دستگاه می تواند یک USB درایو، هارد درایو و یا یک CD و یا DVD باشد) و از آن برای راه اندازی بوت لودر استفاده می­شود.

شما همچنین ممکن است سرنام   CMOS را ببینید، که مخفف اکسید فلزی مکمل-نیمه هادی می­باشد. این یک حافظۀ ای است که بایوس در آن قرار دارد و با یک باطری بک آپ حمایت می شود تا تنظیماتی که شما بر روی Bios  انجام داده اید بر روی مادربرد ذخیره بماند. این در واقع خیلی دقیق نیست، جدیدا آن با حافظه فلش (همچنین به عنوان EEPROM نامیده می­شود) در سیستم­های معاصر جایگزین شده است.

چرا BIOS منسوخ شده است فرق UEFI و legacy BIOS ؟

BIOS برای مدت های طولانی بوده و استفاده شده است و تکامل نیافته است. حتی رایانه­های شخصی MS-DOS که در دهه ۱۹۸۰ منتشر شدند BIOS داشتند!  بایوس بوسیله  Gary Kildall و برای اپریشن سیستم CP/M در سال ۱۹۷۵ ظاهر شد.

البته، BIOS تکامل و در طول زمان بهبود یافته است. برخی از افزونه ­ها، توسعه داده شده است که شامل ACPI ، تنظیمات پیشرفته و رابط برق می­باشد. این اجازه می­دهد تا BIOS به راحتی دستگاه­ها را پیکربندی کند و عملیات مدیریت پاور پیشرفته، مانند خواب sleep انجام شود. اما BIOS از آن روزهای MS-DOS  همانند سایر تکنولوژی های نوین کامپیوتر و سخت افزار دیگر پیشرفت نداشت و بهبود نیافته است.

بایوس سنتی هنوز دارای محدودیتهای جدی است. بایوس فقط می­تواند کامپیوتر را از درایوهای ۲.۱ ترابایتی یا کمتر بوت کند. درایوهای ۳ ترابایتی به بالا امروزه بسیار رایج هستند، و یک کامپیوتر با یک سیستم بایوس نمی­تواند از آنها بوت شود. آن محدودیت به این دلیل است که بایوس می تواند از یک MBR مستر بوت رکورد با محدودیت شناسایی پارتیشن های زیر ۲ ترابایت کار کند.

بایوس باید در حالت پردازنده ۱۶ بیتی اجرا شود و تنها ۱ مگابایت از فضای برای اجرا دارد. بایوس در مقداردهی کردن اولیه چندین سخت افزار در یک زمان مشکل دارد، که منجر به یک فرایند بوت کندتر می­شود در زمانیکه در حال مقداردهی اولیه تمام رابط های سخت­افزاری و دستگاه های متصل به یک کامپیوتر شخصی مدرن هستند.

uefi چیست؟

بایوس برای مدت زمان طولانی نیاز به جایگزینی داشت. اینتل در اواخر سال ۱۹۹۸ کار را بر روی مشخصات رابط فریمورقابل گسترش Extensible Firmware Interface- EFI- آغاز کرد. اپل EFI را در سال ۲۰۰۶ انتخاب کرد زمانیکه به معماری اینتل در مکینتاش  روی آورد، اما دیگر تولید کنندگان PC از آن پیروی نکردند.

در سال ۲۰۰۷، اینتل، AMD، مایکروسافت و تولید کنندگان PC بر روی مشخصات رابط فریمورقابل گسترش یکپارچه Unified Extensible Firmware Interface-UEFI- جدید موافقت کردند. این یک استاندارد گسترده صنعتی  است که نه تنها توسط اینتل بلکه توسط انجمن رابط فریمور قابل گسترش یکپارچه مدیریت می­شود. پشتیبانی UEFI با معرفی شدن ویندوز ویستا سرویس پک ۱ و ویندوز ۷ استارت خورد. اکثریت قریب به اتفاق کامپیوترهایی که امروز خریده­اید  از UEFI  به جای BIOS سنتی استفاده می­کنند.

چگونه UEFI  جایگزین شد و BIOS را بهبود داد؟

UEFI جایگزین بایوس سنتی در رایانه­ های شخصی شد. هیچ راهی برای تغییر و آپدیت شدن از BIOS به UEFI بر روی یک PC موجود قدیمی وجود ندارد. شما نیاز به خرید سخت­ افزار جدید دارید که UEFI را پشتیبانی کند، همانند اکثر کامپیوترهای جدید. بسیاری از پیاده­ سازی­های UEFI  شبیه­ سازی BIOS را ارائه می­دهد، بنابراین شما هنوز هم می توانید سیستم عاملهای قدیمی که BIOS را بجای UEFI انتظار دارند را نصب و کامپیوترتان را بوسیله آنها بوت کنید، بطوریکه UEFI با سیستم های قدیمی  سازگار هستند.

تفاوت uefi و legacy

این استاندارد جدید دیگر محدودیت های BIOS را ندارد. در واقع فریمور UEFI می­تواند از درایوهای ۲.۲ ترابایتی یا بزرگتر بوت شود (در حقیقت، حد نظری ۹.۴ زتابایت است). که تقریبا سه برابر اندازه برآورد شده تمام داده­ها بر روی اینترنت است. دلیلش این است که UEFI از طرح پارتیشن­بندی GPT به جای MBR استفاده می­کند. همچنین با استفاده از روش استاندارد تر، اجرای فایلهای اجرایی EFI را به جای اجرای کد از MBR، اجرا می کند.

UEFI می­تواند در حالت ۳۲ بیتی و یا ۶۴ بیتی اجرا شود و دارای فضای آدرس­دهی بیشتری ازBIOS  می­باشد، که فرایند بوت را سریعتر می­کند. همچنین به این معنی است که صفحه نمایش راه­اندازی UEFI می­تواند جذاب تر از صفحه نمایش تنظیمات BIOS باشد، که شامل گرافیک و پشتیبانی از نشانگر موس می­باشد. با این حال در این اجباری نیست.

بسیاری از رایانه­ های شخصی هنوز هم با رابط تنظیمات UEFI در حالت متنی تهیه می­شوند که مانند صفحۀ تنظیمات BIOS قدیمی کار می­کنند.

بوت UEFI با ویژگی­های دیگرر نیز عجین شده است. UEFI از بوت امن پشتیبانی می­کند، که به این معنی است که سیستم عامل را می­توان برای اعتبار بررسی کرد تا مطمئن شد که هیچ نرم ­افزار مخربی فرآیند بوت را دستکاری نمی­کند.

پشتیبانی ویژگیهای شبکه­ LAN در فریمور UEFI ، که می­تواند در عیب­یابی از راه دور و پیکربندی کمک کنند. در مقایسه  با یک بایوس سنتی، شما باید در مقابل یک کامپیوتر بصورت فیزیکی بنشینید و آن را پیکربندی کنید و دسترسی از طریق اینترنت و شبکه در زمانی که بوت نمی شود ندارید.

UEFI فقط یک جایگزین بایوس Bios نیست. UEFI اساسا” یک سیستم عامل کوچکی است که در بالای فریمور کامپیوتر شخصی اجرا می­شود و می­تواند کارهای خیلی بیشتر از یک BIOS را انجام دهد. ممکن است در حافظه ­های فلش بر روی مادربرد ذخیره شود و یا ممکن است که از هارد درایو و یا از طریق اشتراک گذاری شبکه در هنگام بوت بارگذاری شود.

رایانه­ های شخصی مختلف دارای اشکال ظاهری UEFI  متفاوت و ویژگی­های مختلفی خواهند بود.

چگونه به تنظیمات UEFI در رایانه ­های شخصی مدرن دسترسی داشته باشیم

اگر شما، کاربر کامپیوتر عادی هستید، سویچ کردن به یک کامپیوتر با UEFI برای شما ممکن است تغییرات قابل توجهی نداشته باشد. کامپیوتر جدیدتان  سریعتر از BIOS بوت و خاموش خواهد شد، و شما می­توانید از درایوهایی با اندازۀ ۲ ترابایت و یا بیشتر استفاده کنید.

اگر شما نیاز به دسترسی به تنظیمات سطح پایین دارید، ممکن است تفاوت کمی وجود داشته باشد. شما ممکن است نیاز به دسترسی به صفحه تنظیمات UEFI از طریق منوی گزینه ­های بوت ویندوز به­ جای فشار دادن یک کلید در زمان استارت  کامپیوترتان، داشته باشید.

طریقه دسترسی به UEFI از طریق سیستم عامل

1. Click the Start menu and select Settings.
2. Select Update and Security.
3. Click Recovery.
4. Under Advanced startup, click Restart now. The system will restart and show the Windows 10 boot menu.
5. Select Troubleshoot.
6. Choose Advanced options.
7. Select UEFI Firmware Settings.
8. Click Restartto restart the system and enter UEFI (BIOS).

با رایانه ­های شخصی امروز، بوت به سرعت انجام می­شود، تولیدکنندگان PC نمی­خواهند سرعت فرآیند بوت را بواسطۀ انتظار برای اینکه شاید شما یک کلید را فشار دهید، کند شود. با این حال، رایانه­ های شخصی با UEFI را مشاهده کرده­ایم که به شما اجازۀ دسترسی به BIOS را به همان صورت، با فشار دادن یک کلید در فرآیند بوت شدن می­دهد.

درحالیکه UEFI ارتقاء بزرگی است و تا حد زیادی در پس زمینه است. اکثر کاربران کامپیوتر هرگز متوجه نمی­شوند که رایانه­ های شخصی جدید UEFI را بجای یک BIOS سنتی استفاده می­کنند. آنها نه تنها بهتر کار می­کنند بلکه از سخت­افزار و ویژگی­های مدرنتر حمایت می­کنند.

فرق UEFI و legacy BIOS خیلی خلاصه:

1. حد اکثر حجم پارتیشن تو MBR, برابر با ۲ ترابایت میباشد, در حالیکه تو UEFI, برابر با ۹ زتابایت است.
2. MBR میتواند حداکثر ۴ عدد پارتیشن داشته باشه, در حالیکه GPT میتواند تا ۱۲۸  پارتیشن داشته باشد.
3. MBR میتواند فقط یک عدد بوت لودر را ذخیره کند در حالیکه GPT یک سیستم جداگانه به نام سیستم پارتیشن EFI برای ذخیره کردن چندین بوت لودر دارد. اگه دو یا سه  سیستم عامل دارین, EFI خیلی میتونه بهتون کمک  کنه, چون هر یک از این سیستم عامل ها نیاز به بوت لودر دارن که EFI میتونه این بوت لودرها رو تو خودش ذخیره کنه.
4. UEFI بوت امن را ارائه میدهد که میتونه از ویروس هایی که موقع بوت عمل میکنن جلوگیری کند.
5. ریموت و کنترل سیستم بدون نیاز به سیستم عامل
6. و  سرعت دقت امکانات و …

منبع: https://www.howtogeek.com/56958/htg-explains-how-uefi-will-replace-the-bios/